Kars’tan doğuya, sınıra doğru 45 km. uzaklıkta Ani Harabeleri yer alıyor. Şaşırtıcı, çarpıcı bir yer. Burada Selçuklu eserleri ile kiliseler yan yana. Kars’da görülecek en önemli tarihi eserlerden biri Kars Kalesi. Dik yamaçlı tepenin üzerindeki kale 1152’de Saltuklular tarafından yapılmış. İç ve dış kale olarak iki kısımlı, beş sıra halinde surla çevrili.Sarıkamış Kış Sporları ve Kayak Tesisleri, Soğuksu ve Karıncadüzü Orman İçi Dinlenme Yerleri, Mağazbert, Keçivan ve İnkaya kaleleri, Büyük Katedral, Surp Gregor Kilisesi, Çoban Kilisesi, Keçeli (Halaskâr) Kilisesi, Ebul Muammeran ve Menuçehr Camileri,Taş Köprü ve Kars Müzesi kentin görülecek yerlerinden.
Ani Harabeleri
Kars'a 48 km. uzaklıkta yer alıyor. Ocaklı Köyü yakınında,Türkiye-Ermenistan sınırına yakın Arpaçay nehri kenarında konumlanan kentin kuruluşu M.Ö. 350-300 yıllarına dayanıyor. Ani, Hristiyan Ermeni inanışınca kutsal sayılıyor. Şehirde, Selçuklu eserleri ile kiliseler yan yana hatta iç içe duruyor. Adını İran, Eti ve Roma tanrılarından aldığı söyleniyor. Milattan önce bir kale kenti olarak kurulan Ani, 10. yüzyılda Bagratoğulları sülalesinden Ermeni hükümdarlara başkentlik yapmış. Kendisini zapteden kavimler tarafından defalarca yenilenmiş ve askeri amaçla kullanılmış olan kent, 1064 yılına kadar Bizans’ın yönetiminde kalmış ve bu tarihte Selçuklular’ın eline geçmiş. Konumu açısından İpek Yolu geçişinde olması ticari ve askeri bakımdan önemini bir kat daha artırmış.
Şehir defalarca görmüş olduğu saldırılar ve depremlerden dolayı harabe haline gelmiş. Kentin merkezindeki Ani Katedrali en büyük eserlerden birisi. 1001 yılında Yunan haçı planında yapılmış olan katedral 1064’de Alparslan tarafından camiye çevrilmiş.
Doğu yönünde Arpaçay’a inen kayalıkların eteğinde Prens Dikran Honents’in yaptırdığı Surp Kirkor Kilisesi bulunuyor. İçi fresklerle süslü kilise oldukça iyi durumda. 1036 yılında yapılmış Surp Pirgiç (Halaskar) Kilisesi ise yörede Keçeli Kilise diye de biliniyor.
1038’de yapılan Surp Hovannes (Apostol) Kilisesi’nden günümüze pek bir şey ulaşamamış. Kuzeybatı tarafında aynı adı taşıyan üç kilise bulunuyor. Bunlardan Surp Kirkor Abugamrents Kilisesi 994’de yapılmış ve Aziz Kirkor Lusaroviç’e adanmış. Kentin ortasındaki kervansarayın ise ancak kalıntısı günümüze kadar gelebilmiş.
Digor
Kars’a 42 km. uzaklıktaki Digor’da ünlü Türk şairi Dede Korkut'un yaşadığına inanılıyor. Çevrede Orta Çağdan kalma kiliseler mevcut. Bunların içinde Digor yakınlarında bulunan Beş Müzesi (Beş Kilise) ve Karabağ köyü yakınlarında bulunan, iyi korunmuş Karabağ Müzesi'ni (Müren Kilisesi) ziyaret edebilirsiniz.
Surlar
Kuzey surları 972 yılında III. Ashot tarafından yaptırılmış. Daha sonra 977 ve 990 yıllarında II. Simbat tarafından restore edilmiş. 11. yüzyılda Emir Menuçehir tarafından surlar yeniden güçlendirilmiş ve Selçuklu motifleri içeren rölyeflerle süslenmiş. Kuzeyde yer alan kapıya Ortakapı (Aslanlı Kapı), sağdakine Çifte Beden Kapısı (Ejderha Kapısı) soldakine Hıdrellez Kapısı adı veriliyor. Ejderha Kulesi, 12. yüzyılda Selçuklular tarafından hastane olarak kullanılmış, Anadolu’nun en eski hastanelerinden.
Menuçehr Camii.
1072 yılında Ani emiri Menuçehr tarafından yaptırılan cami, Selçuklular’ın Anadolu’da inşa ettikleri ilk cami. Tavanları mozaik görünümü renkli taşlar ile zengin motifli geometrik süslemelerle bezeli caminin minaresi yıkılmış. Şerefesinin altında Allah yazıtı yer alıyor.
Selçuk Sarayı
Ani ören yerinin kuzeybatı ucunda dik bir yamaçta Sultan Sarayı bulunuyor. Beş katlı olarak inşa edilmiş binanın üst katları yıkılmış. Ön yüzünün mozaik işlemeleri ise hala görülebiliyor. Dış kapısında bulunan zengin mozaik şeklindeki taç kapısı geometrik motiflerle süslenmiş. İçte muhtelif odalar, galeri, depolar ile çeşmesiyle büyük bir yapı kompleksi oluşturuyor.
Tigran Honentz Kilisesi (Nakışlı Müzesi)
Kilise 1215 yılında Tigran Honentz tarafından Arpaçay Vadisi’ne bakan bir teras üzerine yaptırılmış. Merkezi planı olan yapının konik kubbesi dıştan on altı köşegenli kemerlerle dekore edilmiş. Yapının dış cephesi taş üzerine oyulmuş insan, hayvan ve bitki motifleriyle süslenmiş.
Meryem Ana Katedrali (Meryem Ana Müzesi)
Ani merkezinde yer alan katedralin inşaatına 939 yılında II. Simbat döneminde başlanmış ve 1001 yılında I. Gagik’in eşi Katramida tarafından yaptırılmış. Katedralin mimarı İstanbul’daki Ayasofya’yı deprem sonrasında restore eden mimar Tiridates. Bazilika tipli, 3 nefli ve silindirik gövdesi ile Ani’nin en büyük katedrali. 1064 yılında Alpaslan’ın Ani’yi almasıyla, camiye çevrilerek Fethiye Camii adını almış.
Kurtarıcı Kilisesi Keseli Müzesi
1035-1036 yıllarında yaptırılmış. 1771 yılında restorasyon geçiren yapıya 15. yüzyılda çan kulesi ilave edilmiş. Dış cephe çok zengin motiflerle süslü. Kubbe oldukça yüksek silindirik gövde üzerinde yer alıyor. Bugün yapının ancak yarısını görmek mümkün. Diğer yarı, yıldırım çarpması sonucu yıkılmış.
Krikor Abugamrents Kilisesi / Müzesi
Ani’nin Alaçay Vadisi’ne bakan yamaçlarına 994 yılında Krikor için erkek kardeşi Hamze ve kız kardeşi Seta tarafından yaptırılmış. Merkezi planlı yapının yüksek silindirik gövdesi ve konik kubbeye sahip çatısında 12 adet pencere mevcut.
Havariler Müzesi
932-937 yılları arasında II. Abbas Tekver tarafından 12 havariye atfen kilise olarak yapılmış. Merkezi planlı yapının dış cephesinde 12 havarinin rölyefleri yer alıyor. Kilise, 1579 yılında Osmanlılar tarafından camiye çevrilerek Kümbet Camii adını almış.
Kars Kalesi
Merkez Kale veya İç Kale olarak da anılır. 12. yüzyılda Saltuklular tarafından yaptırılan Kale’de yapımına ilişkin bir de kitabe mevcut. Kitabede, kalenin 1152 yılında Sultan İzzettin’in emri ile veziri tarafından yaptırıldığı yazılı.
Kars Müzesi
Kars Müzesi, Doğu Anadolu'nun en zengin müzelerinden biri. Arkeolojik eserler bölümünde Kars yöresinde bulunmuş seramik ve bronz eserler, yüzük taşları, çeşitli paralar, süslemeli ahşap kapılar, nişler, çanlar; Etnografik Eserler Bölümü’nde Kars halkının tarih içinde kullandığı eşyalar; bahçede ise çeşitli devirlere ait rölyefler, koç heykelleri ve mezar taşları sergileniyor.
Müze Tel : (+90-474) 212 38 17
Ziyarete açık saatleri : 08.30-12.30 / 13.30-17.00
Ziyarete açık günler : Pazartesi hariç her gün
Sarıkamış Kış Sporları Merkezi
Kış sporları ve kış turizmi bakımından Türkiye'nin önemli merkezlerinden biri olan Sarıkamış, 2200-2900 m. yüksekliğinde bir plato üzerinde yer alıyor. Doğal güzelliği ve modern kayak tesislerinin yanı başında açılmaya başlayan oteller Sarıkamış'ın önemli bir turizm merkezi olmasını sağladı. Sarıkamış'ta, en uygun kayak mevsimi 20 Aralık-20 Mart tarihleri arasında.
