Kocaeli’nin Tarihçesi
Dünya’nın önemli yollarının kavşak noktası durumunda olan Izmit ve
civarında tarih öncesi çağlardan yaklaşık olarak M.Ö. 3000’den itibaren
insanların yaşamakta olduğu yapılan araştırmalar sonucu ortaya
çıkmıştır.
Günümüze kadar devamlı iskan edilmiş olan Izmit’e ait, ilk deliller M.Ö.
12 yy.’a kadar dayanmaktadır. Bu tarihlerde Frigler bölgeyi ellerinde
tutmuş, ardından Yunanistan’ın Megara şehrinden kendilerine yeni bir yer
aramak için yola çıkan göçmen bir grup, şimdiki Başiskele mevkiinde
ASTAKOZ adını verdikleri şehri kurmuşlardır.
Trakia kralı Lysimakhos’un ASTAKOZ ‘u tahrip ettirmesiyle bugünkü
Izmit’inde üzerinde bulunduğu yamaçlara NIKOMEDIA adında yeni bir şehir
kurulur. M.Ö. 262 yılında şehri inşa ettiren Büyük Iskender’in
Anadolu’yu fethetmekle görevli kralı Nikomedes, şehre eşinin ismini
vermiştir. Giderek yükselen Bitinya Krallığı’nın merkezi Nikomedia,
büyük Helenistik şehir olur. M.Ö. 91 – 94 yıllarında Romalılara
bağışlanır. M.S. 284 yılında imparator Diokletionus, Nikomedia’yı
yeniden başkent yapar. Onun zamanında Nikomedia; Roma, Antakya,
Iskenderiye’den sonra dünyanın dördüncü büyük şehridir.
11. yy.’ ın son çeyreğinde Nikomedia, Selçuklular tarafından zaptedilir.
I. Haçlı Seferi’nde geri alınan Nikomedia, bir süre Latinlerin
işgalinde kaldıktan sonra tekrar Selçuklular’a geçer. Orhan Gazi
zamanında, Adapazarı ve Hendek yöreleri valisi Akçakoca, kenti alınca
şehir Osmanlı Devleti’nin egemenliğine girer. Başlangıçta Iznik’in yan
komşusu anlamında Iznikmid olan bu şehrin adı, zamanla Izmit’e
dönüşmüştür.
1888 yılına kadar Istanbul’a bağlı kalan Izmit bu tarihten sonra ayrı
bir kent olur. Istiklal harbi öncesi Ingiliz ve Yunanlı kuvvetlerin
işgalinde kalan şehir 28 Haziran 1921’ de kurtarılmış, Cumhuriyetin
ilanından sonra da Kocaeli vilayetinin merkezi olmuştur.
Cumhuriyet döneminde bölgeye yapılan sanayi yatırımları ile sanayi alt
yapısı tamamiyle şekillenir, hem devlet hem de özel girişimler artar.
Bugün ileri düzeyde sanayi ve endüstri kenti olan Kocaeli, çevresi ile
demiryolu ve en geniş karayolu ağına sahiptir. Bunun yanısıra Derince ve
Izmit limanlarıyla da dünyanın dört bir yanına deniz yolu bağlantısı
kurmuştur.
Yüzölçümü açısından küçük bir il olan Kocaeli, gerek sanayi sektöründe
üretim, katmadeğer gerekse bu sektörde çalışan insan açısından sadece
Türkiye için değil, dünya içinde ilginç bir örnektir.
Doğal güzellikleri, plajları, yaylaları, kayak merkezi ve tarihi
eserlerinin yanında Karadeniz ve Marmara Denizi’ ne olan kıyıları,
Kocaeli iline ticaret ve turizm açısından da ayrı bir dönem
taşımaktadır.
Kocaeli’nin konumu
Kocaeli; Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan Marmara
Denizi’nin ve Marmara Bölgesi doğusunda yer alan bir ildir. Gebze,
Körfez, Karamürsel, Gölcük, Kandıra, Derince ve merkez ilçe Izmit olmak
üzere toplam yedi ilçeden oluşur.
Kuzeyde Karadeniz. Doğuda ve güneydoğuda Sakarya, güneyde
Bursa, batıda Yalova ve Istanbul illeri yer almaktadır. Türkiye’nin en
küçük 6. ili olan Kocaeli’nin yüzölçümü 3.505 km’dir. 1997 yılında
yapılan sayıma göre nüfus 1.177.379 olup km ye 343 kişi düşmektedir.
Kara, demir, deniz ve hava yolu ulaşımları ile Türkiye’nin en önemli
geçiş noktalarından biridir.
Izmit
Kocaeli’nin merkez ilçesi olan ve aynı adı taşıyan Izmit, Körfez’in doğu
ucuna yakın olan bir kıyı kentidir. Türkiye’nin Asya ile Avrupa
arasındaki en önemli geçiş güzergahının üzerinde kurulmuş, tarihi bir
kenttir. Büyük sanayi kuruluşlarının ve alışveriş merkezlerinin
bulunduğu Izmit’in nüfusu köy ve bucaklarıyla birlikte toplam 342.178’e
ulaşmıştır. Izmit sanayi kenti olarak tanınmasının yanı sıra, kültür,
sanat ve eğitim kenti olma yolunda ciddi atılımlar yapan bir kenttir.
Kente özgü bir tatlı olan pişmaniye ile de dünya çapında bir üne
sahiptir.
Derince
Osmanlılar döneminde “Çınar Çayırı” olarak alınan ve I. Selim zamanında
Çınarlı Köyü olarak kayıtlara geçen bir yerleşim yeridir. Etkin ve hızlı
gelişen sanayileşmenin getirisiyle yoğun şekilde göç almış; hızla artan
nüfusu ile gelişerek 1999 yılında ilçe olmuştur. Ilçe nüfusu yaklaşık
101.182’dir. Istanbul ile Anadolu arasında geçiş sağlayan yolları ve
Marmara Denizi’nde boğazların trafik ve navlun yükünü hafifletici etkisi
olan Derince Limanı; çok etkin dağıtıcı – toplayıcı Ro-Ro seferlerini
yürütmektedir. Kocaeli ilinin sanayi özelliklerini yoğun bir şekilde
bünyesinde barındıran Derince, büyük sanayi kuruluşlarının yanısıra iş
merkezleri ve küçük sanayi kuruluşları ile de ilimizin sanayi
merkezlerindendir. Derince, Çenesuyu ile de ülke çapında bir üne
sahiptir.
Gölcük
Izmit Körfezi’nin güney sahilinde yer alan ilçe, Izmit’e 16 km
uzaklıktadır. 199 km2 yüzölçümü olan Gölcük, Samanlı dağları ile Izmit
Körfezi’nin arasında bulunmaktadır. Gölcük kent merkezi, Izmit – Bursa
karayolunun iki yanında doğu – batı yönünde dar bir şerit halinde uzanan
yerleşimin uzunluğu 3.5 km, kuzey – güney yönünde genişliği ise 1
km’dir. Kuzeyden Körfez, güneyden dik yamaçlar, batıdan geniş bir alanı
kaplayan askeri alanlarla sınırlanmıştır. Nüfusu 132.887’dir.
Türkiye’nin en gözde ilçelerinden biri olan Gölcük 17 Ağustos 1999 Marmara felaketinde çok büyük hasarlar almıştır.
Körfez
Izmit’in batı sahilinde kara ve demiryolu üzerinde yeralmaktadır.
Izmit’e 17 km uzaklıkta ilçede sahil kıyısında bulunan ve Türkiye’nin
sayılı otomobil pistlerinden olan Körfez pisti, kirazı, sahil yolunda
bulunan çay bahçeleri ile günübirlik dinlenme merkezidir. Ilçede Tüpraş,
Petkim, Igsaş gibi büyük sanayi kuruluşları bulunmaktadır. Nüfusu
101.765’dir. Körfeze bağlı Hereke beldesi meşhur ipek halıları ile ün
yapmış bir yöredir. Ayrıca Sümerbank’a ait halı fabrikası da bu
beldededir. Alman imparatoru Kaiser Wilhelm’in Osmanlı Imparatorluğunu
ziyareti için özel olarak Yıldız Sarayının minyatürü olarak yapılan köşk
da fabrika sınırlarının içinde yer almaktadır.
Kandıra
Izmit Körfezi’nin kuzeyinde Karadeniz sahilindedir. Ilçe, kuzeyde
Karadeniz’in engin sularına yaslanırken, doğuda da Sakarya iline bağlı
Kaynarca ilçesi ile sınırlıdır. Batı sınırında Istanbul’un Şile
ilçesinin, Ağva kasabası ile komşu olan Kandıra’nın güney sınırını il
merkezine bağlı olan köyler oluşturur. Izmit’e 45 km uzaklıktadır.
Ilçenin nüfusu 50.214’dür. Bizanslılar ilçeye santral anlamına gelen
“Kentri” adını vermişlerdir. Kerpe Bitinya Krallığı’nın ardından Roma,
Bizans ve Ceneviz gemilerinin uğrağı haline gelmiştir. Osmanlı döneminde
Istanbul’un odun kömürü, tomruk gibi ihtiyaçları Kerpe’den
sağlanmıştır. Kandıra Orhan Bey zamanında Kocaeli Fatihi adıyla anılan
Akçakoca Bey tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1868 yılından
önce Kandıra Üsküdar kazasına bağlı bir nahiye iken ilçe olunca bağımsız
Izmit Sancağı’na bağlanmıştır. Kandıra ilimizdeki temiz sahilleri
nedeniyle yaz aylarında turizm faaliyetlerinin yoğunlaştığı bir ilçedir.
Babadağı tepesinde Kocaeli Fatihi Akçakoca’nın anıt mezarı
bulunmaktadır. Yöreye özgü Kandıra bezi köy evlerindeki tezgahlarda
dokunup, eski Türk motifleriyle işlenerek beğeniye sunulmaktadır.
Hindisi ve yoğurdu ile haklı bir üne kavuşan Kandıra, meşhur süsleme
taşları ile de çok iyi tanınmaktadır.
Karamürsel
Izmit Körfezi’nin güney kıyısında, Izmit-Yalova kıyı yolu üzerinde
kurulmuş 46.229 nüfuslu bir ilçedir. Karamürsel’in doğusunda Gölcük,
güneyinde Iznik, batısında Yalova, Kuzeyinde ise Marmara Denizi yer
almaktadır. Izmit’e 34 km uzaklıktadır. Ilk Osmanlı Kaptan-ı Derya’sı
Karamürsel Bey’in anıt mezarının da bulunduğu ilçe; sahildeki çay
bahçeleri, parkları, yürüyüş alanları, restaurantlarıyla, ilgi çeken
mekanlardandır. Karamürsel sepetiyle tanına bu yöremiz, sera
çiçekciliğinde de büyük ilerlemeler kaydetmeştir.
Gebze
Izmit Istanbul karayolu üzerinde Izmit’e 51 km uzaklıktadır. Büyük
sanayi kuruluşları yanında Türkiye Bilimsel ve Teknik araştırmalar
Kurumu (TÜBITAK-MAM) ve Gebze Ileri teknoloji Enstitüsünde bulunduğu
ilçenin nüfusu 402.926’ya ulaşmıştır. Kartacalı Komutan Hannibal’ın
mezarı, Arkeolog ressam Osman Hamdi Bey’in Müze – Evi ile Mimar Sinan’ın
eseri Çoban Mustafa Paşa Külliyesi Gebze’nin önemli tarihi
eserlerindendir.
Gebze’de ikinci konut ağırlıklı yerleşim birimlerinden Darıca –
Bayramoğlu, yazlık siteleri ve sahili Gebze’nin önemli tatil
beldelerindendir. Ballıkayalar Tabiat Parkı, Darıca Bayramoğlu Kuş
Cenneti ve Temalı Parkı da ilçenin doğal güzelliklerini oluşturmaktadır.
TURISTIK YERLER - DOĞAL GÜZELLIKLER
Kerpe
Kandıra'ya 10 km. Izmit'e 50 km. uzaklıktaki masmavi denizi, çam ormanları ile şirin bir Karadeniz köyüdür.
Antik bir kent üstüne kurulan Kerpe, 150 metreye kadar sığ denize ve
eşşiz kumsallara sahiptir. Günübirlik kullanım olanakları olduğu gibi
motel ve pansiyonları da vardır. Doğal kumsalları, zengin balık
çeşitleri, tertemiz çam havası bozulmamış doğal plajları ile adeta bir
tutku beldesidir.
Kefken & Pembe Kayalar
Kandıra'ya 20 km. uzaklıktaki Kefken, kıyı yerleşimleri içinde en
gelişmiş olanıdır. Denizi, kumsalları ve çam ormanları en önemli
özellikleridir.
Pembe kayalar mevkii, ilginç jeolojik yapısı nedeniyle görülmesi gereken
yerlerdendir. Suyun içinde yumuşak olan kayalar çıkarıldıktan sonra
sertleşmektedirler. Bu özelliklerden dolayı Osmanlı döneminde insan
gücüyle dikdörtgenler şeklinde kesilerek, deniz yoluyla Istanbul'a
getirilmiş Sultanahmet Camii dahil bir çok caminin yapımında
kullanılmıştır. Bölgede balıkçılık oldukça gelişmiş ve büyük balık
üretim istasyonları kurulmuştur. Amatör sualtı avcıları için de çeşitli
olanaklar sunmaktadır.
Cebeci
Kandıra'ya 27 km. uzaklıktaki Cebeci, temiz denizi, kumsal ve çam
ormanları ile tatil cennetidir. Ayrıca Eylül - Ekim aylarında yaban
ördeği, çulluk ve sülün açısından zengindir. Cebeci'de günbatımı
seyretmek yörenin çekiciliğini arttıran unsurlardan biridir. Cebeci'nin
karşısında Kefken ve Giresun Adası olmak üzere iki ada bulunmaktadır.
Kefken Adası, Karadeniz'de üzerinde insan yaşayan tek adadır. Ayrıca
gemilerin barınabileceği limanı da vardır. Cebeci'de "cik cik" denilen
kum midyeleri çok ünlüdür.
Sarısu & Bağırganlı
Sarısu Kandıra'ya 8 km. uzaklıktaki Babaköy sınırları içinde Sarısı
Deresi'nin Karadenizle birleştiği yerde kurulmuştur. Ağaçlar arasından
süzülerek gelen Sarısu deresinde sazan, tatlısu levreği ve çeşitli
tatlısu balıkları üretilmektedir. Sarısu 1 km uzunluğundaki kumsalı ve
masmavi denizi ile gerek günübirlik turizm, gerekse çadır turizmi ve
kampinge uygun bir köydür. Denize girmek için dereyi salla geçmek
gerekmektedir.
Bağırganlı'ya Ağva - Kandıra yolu üzerinden Sofalı ayrımı ile 13 km
sonra ulaşılır. Köyün sahil şeridinde kır gazinoları ve cafeler
bulunmaktadır.
Eskihisar
Gebze'nin güneybatısında, ilçe merkezine 6 km. uzaklıktaki Eskihisar,
Istanbul-Ankara karayolu ve Gebze istasyonu ile bağlantılıdır. Eski
çağlarda Izmit Körfezi'nin güneyindeki geçişi kontrol altında tutan
önemli bir geçit olma özelliğini uzun süre korumuştur. Bugün Körfez
geçişinin en önemli geçiş noktasıdır. Her yarım saatte bir karşılıklı
kalkan feribotlar, Eskihisar-Topçular arasında binlerce otomobilin
Körfez'den geçmesini sağlar. Eskihisar Köyü tarihi ve mistik kokusu,
balıkçıları, limanı ve kalesi ile dinlendirici bir özelliktedir.
Tavşancıl
Orhangazi tarafından 14. yy' da kurulmuştur. Sahilde ve yamaçta olmak
üzere iki bölümden oluşur. Asıl Tavşancıl yamaçta olanıdır. Burada 19.
yy'dan kalma tescilli ahşap ve kagir denizi nazır konaklar
bulunmaktadır. Aşağı Tavşancıldan ise; demiryolu ve D-100 karayolu
geçmektedir. Restaurant, Çay bahçeleri ve barınakları bulunan Tavşancıl
sahil düzenlenmesi yapılmış şirin bir beldedir.
Bayramoğlu
Bayramoğlu Gebze'ye bağlı, Istanbul ve Izmit'in ikinci konut ağırlıklı
bir dinlenme merkezidir. Temiz denizi, kumsalı ve modern dinlenme
tesisleri ile alternatifler sunmaktadır.
Karamürsel
Karamürsel sahilinde yer alan çay bahçeleri, yürüyüş ve oyun alanları
ile halka hizmet ederken, kıyı şeridinde bulunan balıkçı köyleri ile
kent turizmine katkıda bulunmaktadır.
Karamürsel-Yalova yolu üzerinde ise özellikle yazlıkçılara ait villalar yer almaktadır.
Gölcük - Değirmendere
Gölcük kıyılarında Değirmendere, Halıdere, Ulaşlı yakın zamana kadar
denizinden faydalanılan sahil yerleşimleriydi. Bugün ise, buraları kıyı
restaurantları ve çay bahçeleri ile günün yorgunluğunu atmak için tercih
edilen kıyı kasabaları olmuştur. Bu kasabaların büyük çoğunluğu ise 17
Ağustos felaketinde büyük kayıplar vermiştir.
Ballıkayalar Vadisi
Gebze'ye bağlı Tavşanlı Köyündeki "Tabiat Parkı ve Doğal Sit Alanı" ilan
edilen Ballıkayalar Vadisi 1.5 km uzunluğunda 40 - 80 metre
genişliğindedir.Dağcıların iniş ve tırmanış yaptıkları Ballıkayalar
Vadisi kireç taşlarının erimesi sonucu gelişen Jeomorfolojik şekilleri
ile bir karstik boğazdadır. Vadi içinde göl, şelaler ve Ballıkaya
Deresi'ne ulaşan travertenler üzerinde seyir terasları bulunmaktadır.
Kamping için çadır kurmaya elverişli düzlüklerin bulunduğu kanyonda doğu
ve batıdaki sırtlarında yürüyüş alanları bulunmaktadır.
Darıca Kuş Cenneti ve Temalı Parkı
Darıca Kuş Cenneti ve Temalı Parkı Bayramoğlu'nda 1991 yılında nesli
tükenmekte olan hayvanların bakımı üstlenmek için kurulmuştur. 140.000
m2 'lik bir alanı kaplayan parkta, 350 çeşit hayvan ve 250 çeşit bitki
bulunmaktadır. Hergün ücret karşılığı ziyaret edilen Darıca Kuş Cenneti,
eğitim, gezi ve günübirlik dinlenme amaçlı özel bir tesistir.
Beşkayalar Tabiat Parkı
Yuvacık Barajı iki büyük derenin birleştiği vadide, Yuvacık beldesi
yakınlarında inşa edilmiştir. Baraj yapımı öncesi derelerin
kenarlarındaki alabalık çiftlikleri ve doğal ortamları ilgi çekerken,
sonralarda baraj gölünün çevresiyle oluşturduğu güzellikler görülmeye
değer hale gelmiştir. Baraj Körfez ve Izmit manzarası eşliğinde çıkmaya
başlayacağınız tepelerden birkaç köy geçtikten sonra, Yuvacık'a 1 saat
mesafede Aytepe Köyü'ne ulaşılmaktadır. Hafta sonu turizmine açılan
bölgede trekking yapılmaktadır.